Katre | Risale İzah

Katre

1. İfade-i Meram

2. Kırk sene ömrümde, otuz sene tahsilimde yalnız dört kelime ile dört kelam öğrendim…

3. Ve keza, nazar ile niyet mahiyet-i eşyayı tagyir eder. Günahı sevaba, sevabı günaha kalbeder…

4. Birinci kelam: Ben kendime malik değilim. Ancak malikim kâinatın malikidir…

5. İkinci Kelam: “El-mevtü hakk” Ölüm haktır. Evet, bu hayat ve bu beden şu azim dünyaya…

6. Üçüncü Kelam: “Rabbî Vâhid” Rabbim birdir. Evet, herkesin bütün saadetleri…

7. Dördüncü Kelam: “Ene” ile tabir edilen benlik yani kendisine bir vücud, bir kıymet vermektir ki…

8. Allah’tan başka hak bir Allah’ın bulunmadığını kalben tasdik ve lisanen ikrar ettiğime…

9. Öyle Muhammed (a.s.m.) ki icma ve tasdiklerine mazhar olmakla…

10. Ve öyle Muhammed (a.s.m.) ki âyât-ı bâhire, mucizat-ı kâtıa ve secaya-yı sâmiye…

11. Ve öyle bir Muhammed (a.s.m.) ki âlem-i gayb ve melekûtu seyir ve ziyaret etmekle…

12. Ve keza, öyle bir Allah ki vücub ve vücuduna, celal ve cemaline, Vahid-i Ehad olduğuna…

13. Ve öyle bir Furkan-ı Hakîm’dir ki bütün akıllar ve kalpler hükümlerini kabul…

14. Öyle bir Allah ki vücub-u vücud ve vahdetine, şu kitab-ı kebir denilen âlem…

15. Yani bu kâinat, ihtiva ettiği bütün envaıyla “Lâ ilâhe illah” ve o âlemlerin erkânıyla…

16. Şu lisanların tafsili gelecektir. Şimdi icmal ile zikredeceğim. Şöyle ki…

17. Ve keza, kâinatta intizam ve ıttırad hükümfermadır. Bu iki sıfat mutasarrıfın vahdetine…

18. Ve keza, semavat sahifesini Güneş ve yıldızlarla yazan kudretle…

19. Ve keza, mesela bulut ile arz gibi camid ve mütehalif şeylerde tecavüb…

20. Ve keza, semavatın yıldızlar gibi âsâr-ı muntazamadaki müşabehet…

21. Ve keza, her bir zihayat çok isim ve sıfatların tecellisine mazhardır…

22. Ve keza, manzume-i şemsiye ile bal arısının gözleri arasındaki irtibat…

23. Ve keza, zerrat arasındaki cazibenin, güneş ve yıldızlar arasında bulunan cazibeye…

24. Ve keza, terkip ve mürekkebatta görünen intizam, o mürekkebattaki…

25. Ve keza, bir neviden bir ferdin, bütün efraddan imtiyazını temin edecek teşahhus…

26. Ve keza, hilkat ve yaratılışın Vacibü’l-vücud’a isnad edilmesini, nazarları çok kısa olanlar…

27. Maahâzâ, vahidin kesrete yaptığı vaziyet ve maslahatı, kesret çok meşakkatlerden…

28. Hem şirketi kabul etmeyen vücub hakkında, gayr-ı mütenahi şeriklerin farzı lazımdır.

29. Hem her bir zerrenin, bütün zerrelere hem hâkim-i mutlak hem mahkûm-u mutlak…

30. Amma sahib-i hakiki olan Vacibü’l-vücud’a isnad edildiği vakit o zerreler…

31. Ve keza, külfet ve uğraşmak da yoktur. Çünkü kudret Sâni’in zatına zatîdir…

32. Ve keza, hayat, vücud, nur gibi şeylerin zahir ve bâtınları şeffaf olduğundan…

33. Ve keza, eşyanın esbaba isnadındaki istib’addan ve istiğrabdan hasıl olan…

34. Ve keza, esbab-ı zahiriye pek basit, mahdud, fakir, camid, şuursuz…

35. Bu hakikate binaen sabittir ki kevn ü vücudda müessir-i hakiki…

36. Evet, kanun emirdendir, namus iradedendir.

37. Ve keza, kâinat sahifesinde pek büyük bir itina ve ihtimam ile harika bir tarzda…

38. Maahâzâ, şerik haddizatında mümtenidir. Bir ferdinin vücudu mümkün değildir…

39. Maahâzâ, şerike bir mahal, bir makam, bir imkân-ı zatî yoktur…

40. Ve keza, kâinatın bütün ecza ve zerratına tecelli eden esma-i İlahiye arasındaki tesanüd…

41. Ve keza, kâinatın -küllî ve cüz’î- ihtiva ettiği bütün eczasını istila eden…

42. Ve keza, kâinat sahifesinde bir inayet-i tamme parlıyor. Bu inayet…

43. Ve keza, kâinatı müştemilatıyla beraber içine alan pek geniş bir merhamet görünüyor…

44. Ve keza, zevilhayat ve canlı mahlukata tevzi edilen bir rızk-ı âmm vardır…

45. Ve keza, bütün kâinatta intişar eden bir hayat vardır. Bu hayat sıfatı dahi…

46. Ve keza, kâinat yüzünde hüsn-ü zatîyi gösteren bir hüsn-ü arazî…

47. Ve keza, bütün envaın cüz’iyatında bir tasarruf var. Bu tasarruf…

48. Ve keza, kâinatın ihtiva ettiği bütün enva ve ecza ve zerratı istila eden hudus…

49. Ve keza, kâinat bütün eczasıyla beraber gayr-ı mütenahi eşkâl ve vaziyetlere…

50. Ve keza, büyük bir fakr u ihtiyaçta bulunan kâinatın enva ve eczasına lazım olan…

51. Ve keza, kâinat; umumi ve hususi, maddi ve manevi pek büyük ihtiyaçlar içindedir…

52. Ve keza, kevn ü vücudda imkân, kesret, infial mertebeleri vardır…

53. Ve keza, bakıyoruz ki kâinatta herhangi bir şey, hadd-i kemale vâsıl olmayınca…

54. Ve keza, her şeyin bâtını zahirinden daha latif, daha şeffaftır. Bu ise Sâni’in…

55. Bu hakikatler, kavs-i kuzah renkleri gibi macun, bir takım nurani ayetlerdir…

56. Arkadaş! Kâinatın şu geçen hakikatlerin lisanıyla söylediği “Allahu lâ ilâhe illâ hû” delailiyle…

57. “Muhammedün resulullah” da imanın beş rüknünü tazammun ettiği gibi…

58. Nübüvvet, sıfat-ı rububiyete nâzır ve mazhar olduğundan umumi bir câmiiyete maliktir…

59. Arkadaş! Şu yüksek olan matluba zikrettiğimiz burhanlar, matlubu ihata eden bir dairedir…

60. Şu hatime dört çeşit hastalıkları beyan eder ve tedavi çarelerini gösterir…

61. İkinci hastalık: “Ucub”dur. Arkadaş! Yeise düşen adam azaptan kurtulmak için…

62. Ve keza, esbab içerisinde en eşref, en kuvvetli bir ihtiyar sahibi insan iken…

63. İnsanın elindeki ihtiyar pek dardır. Havassının en genişi hayal olduğu hâlde…

64. Ve keza, şuurî olmaksızın, senin lehine ve aleyhine çok fiiller cereyan etmektedir…

65. Üçüncü Hastalık: “Gurur”dur. Evet, gurur ile insan maddi ve manevi kemalât…

66. Dördüncü Hastalık: “Sû-i zan”dır. Evet, insan hüsn-ü zanna memurdur…

67. Arkadaş! Tahte’l-arz yaptığım hayali bir seyahatte gördüğüm bazı hakikatleri zikredeceğim.

68. Birinci Hakikat: Arkadaş, Malik-i Hakiki’den gaflet, nefsin firavunluğuna sebep olur…

69. Hâlbuki Cenab-ı Hak tarafından insanlara verilen benlik ve hürriyet…

70. İkinci Hakikat: Ey nefs-i emmare! Katiyen bil ki senin hususi amma pek geniş…

71. Üçüncü Hakikat: Şu gördüğün dünyayı, bütün lezaiziyle, sefahetleriyle…

72. Dördüncü Hakikat: Ey nefis! Kâinatın uzak çöllerine gidip Sâni’in ispatına…

73. Arkadaş! İman bütün eşya arasında hakiki bir uhuvveti, irtibatı, ittisali…

74. Arkadaş! Kalp ile ruhun hastalığı nisbetinde felsefe ilimlerine meyil…

75. Arkadaş! Bu niyet meselesi, benim kırk senelik ömrümün bir mahsulüdür…

76. Ve keza, dünyadaki lezzet ve nimetlere iki cihetle bakılır: Bir cihette…

77. Arkadaş! Esbab ve vesaiti insan kucağına alıp yapışırsa zillet ve hakarete sebep olur…

78. Eğer her şey Cenab-ı Hakk’a isnad edilmezse bir ân-ı vâhidde, gayr-ı mütenahi ilahların ispatı lazım gelir…

79. Ve aynı zamanda her birisi, bütün kâinata elini uzatmış, tasarrufatta bulunuyor gibi…

80. Eğer eşya kendi nefislerine isnad edilirse her bir zerreye bir uluhiyet lazımdır…

81. Gafletten neş’et eden dalalet, pek garib ve acibdir. Mukareneti illiyete kalbeder…

82. Arkadaş! “Na’büdü”deki “nun”un ifade ettiği cem ve cemaat, fikri ve kalbi ayık olan…

83. Cenab-ı Hakk’ın mâsivasına yapılan muhabbet iki çeşit olur…

84. Rızık taahhüd altına alınmıştır. Fakat rızık dediğimiz iki kısımdır…

85. Arkadaş! Masum bir insana veya hayvanlara gelen felaketlerde, musibetlerde…

86. Arkadaş! Bu risale, Kur’an’ın bazı âyâtını şuhudî bir tarzda beyan eden bir nevi tefsirdir…

87. Vaktin evvelinde, Kâbe’yi hayalen nazara almakla namaz kılmak menduptur…

88. Vesvese ve evham zulmetleri içinde yürürken Resul-i Ekrem’in (a.s.m.) sünnetleri…

89. Arkadaş! Nefiste öyle dehşetli bir nokta ve açılmaz bir ukde var ki…

90. Nefis mükâfatı gördüğü zaman, “Keşke ben de öyle yapaydım, böyle olaydım.” der…

91. Arkadaş! Bilhassa muztar olanların dualarının büyük bir tesiri vardır…

92. Kardeşlerim! Nefsin en mühim bir hastalığı da şudur ki…

93. Küfür yolunda yürümek, buzlar üzerinde yürümekten daha zahmetli…

94. Bir kelime-i vâhidenin işitilmesinde bir adam, bin adam birdir…

95. Bütün zamanlarda, bütün insanların maddi ve manevi ihtiyaçlarını temin için nazil olan Kur’an’ın…

96. Dünyanın üç vechi vardır. Birisi: Ahirete bakar. Çünkü onun mezraasıdır…

97. İnsanın vücudu, bedeni, emval-i mîriyeden bir neferin elinde bulunan bir hayvan gibidir…

98. İnsanı dalaletlere sürükleyen cihetlerden biri de şudur ki: İsm-i Zahir ile ism-i Bâtın’ın hükümleri…

99. Kudretin levazımı ile hikmetin levazımı bir değildir…

100. Daire-i esbabın iktizası ile daire-i itikad ve tevhidin iktizası bir değildir.

101. Kudretin taallukatı ayrı, vücudun cilveleri veya sair sıfatın tecelliyatı ayrıdır…

102. İslamiyet bütün insanlara bir nur bir rahmettir. Kâfirler bile onun rahmetinden istifade etmişlerdir…

103. Nefis tembellik saikasıyla vazife-i ubudiyetini terk ettiğinden tesettür etmek istiyor…

104. Arkadaş! Her bir insanın bir nokta-i istinadı bulunduğuna nazaran…

105. Katre namındaki eserimde Kur’an’dan ilhamen takip ettiğim yol ile ehl-i nazar ve felsefenin…

106. Kur’an’dan tavr-ı kalbe ilham edilen -asâ-yı Musa gibi- manevi bir asa ihsan edilmiştir…

107. Nefsin vücudunda bir körlük vardır. O körlük vücudunda zerre miskal kaldıkça…

108. Ey insan! Senin vücudunun sahasında yapılan fiiller ve işlerden senin yed-i ihtiyarında…

109. Ey şan ve şerefi, nam ve şöhreti isteyen adam! Gel, o dersi benden al…