44. Ve keza, zevilhayat ve canlı mahlukata tevzi edilen bir rızk-ı âmm vardır…
Katre mütalaasına kaldığımız yerden devam ediyoruz:
Ve keza, zevilhayat ve canlı mahlukata tevzi edilen bir rızk-ı âmm vardır. Ve bu rızık sıfatı, geçen sıfatları istilzam etmekle bir Rezzak-ı Rahîm’in vücuduna delalet eder. Çünkü fiil failsiz olamaz. (Mesnevi-i Nuriye, Katre)
(Zevilhayat: Hayat sahipleri / Tevzi edilen: Dağıtılan / İstilzam etme: Gerektirme )
“Geçen sıfatlar” ile önceki delilde işlediğimiz rahmet, hikmet, inayet ve in’am sıfatları kastedilmiştir. Bu delili şöylece tefekkür edelim:
Bir ağacın meyve vermesi ve bu meyveleri insan ve hayvanatın yemesi üzerine düşünelim…
Meyve vermek evvela rahmetin bir eseridir. Hâlbuki ağacın merhameti yoktur. Bizi tanımaz, bizi bilmez ve bize merhamet etmez.
Yine meyve vermek hikmetin bir neticesidir. Zira meyve hikmetli bir şekilde yaratılmakta ve onlarca faydası bulunmaktadır. Ağacın kendinden haberi yoktur ki meyvesini böyle hikmetle yaratabilsin. İlmi, şuuru ve iradesi olmayanın hikmeti olur mu?
Yine meyve vermek inayetin bir neticesidir. Meyve ile hem insana hem de hayvanata yardım edilmektedir. Hâlbuki ağaç bizi bilmez ki yardımımıza koşsun; hayvanatı tanımaz ki onlara imdat etsin!
Yine meyve vermek in’amın yani nimet vermenin bir neticesidir. Nimet vermek için ise ilim, irade, kudret gibi sıfatlara sahip olmak gerekir. Ağaç gibi bir âciz nimet verme fiiline nasıl sahip olabilir?
Şimdi sorularımız şu:
— Bu merhametin sahibi ağaç değilse kimdir?
— Bu hikmet kime aittir?
— Bu inayet kimden gelmektedir?
— Bu in’am kimdendir?
— Ve bu sıfatların gözüktüğü “rızık verme” fiilinin faili kimdir?
Malumdur ki fiiller failsiz olamaz. Eğer bir fiilde rahmet, hikmet, inayet ve in’am sıfatları gözüküyorsa, bu durumda, failin rahîm, hakîm, muîn ve mün’im olması gerekir.
Ey nefsim ve ey şeytan! Şu sorumuza cevap ver:
— Allah’tan başka kim var ki hem nihayetsiz rahîm olsun, hem hakîm olsun, hem muîn olsun, hem mün’im olsun ve sonra da şu rızık verme fiilinin faili olsun?
Bu delili farklı cihetleriyle Lem’alar Risalesi’nde mütalaa etmiştik. Dileyenler o dersleri de okuyabilir.
Bu dersimizde şu cümlenin mütalaasını yaptık:
Ve keza, zevilhayat ve canlı mahlukata tevzi edilen bir rızk-ı âmm vardır. Ve bu rızık sıfatı, geçen sıfatları istilzam etmekle bir Rezzak-ı Rahîm’in vücuduna delalet eder. Çünkü fiil failsiz olamaz. (Mesnevi-i Nuriye, Katre)
Yazar: Sinan Yılmaz