95. Eğer kanun-u hıfzın ve hafîziyetin ihatasının azametini hatta seyyâlât-ı zâilatta bile…

Lâsiyyemat mütalaasına kaldığımız yerden devam ediyoruz:

فإن شئت  eğer istersen  فانظر إلى حافظة البشر  beşerin hafızasına bak  وثمرةِ الشجر  ve ağacın meyvesine  ونواة الثمر  ve meyvenin çekirdeğine  وبذْر الزَّهْر  ve çiçeğin tohumuna  لتفهم  anlaman için  عظمةَ إحاطة قانون الحفظ والحفيظية  kanun-u hıfzın ve hafîziyetin ihatasının azametini  حتى في السيالات الزائلات  hatta seyyâlât-ı zâilatta (akıp giden zail şeylerde) bile.

Eğer kanun-u hıfzın ve hafîziyetin ihatasının azametini -hatta seyyâlât-ı zâilatta bile- anlamak istersen; beşerin hafızasına, ağacın meyvesine, meyvenin çekirdeğine ve çiçeğin tohumuna bak. 

فقس  ve kıyas et  من هذا  bundan (hafîziyetin seyyâlât-ı zâilattaki ve kıymetsiz eşyadaki azamet-i ihatasından)  قوةَ جريان هذه الحفيظية  bu hafîziyetin kuvvet-i cereyanını  في الأمور الْمُهِمّة الْمُثْمِرة  mühim ve meyve veren işler hakkında  في العوالم الغيبية والأخروية  gaybî ve uhrevi âlemlerde. 

Bundan da gaybî ve uhrevi âlemlerde mühim ve meyve veren işler hakkında bu hafîziyetin kuvvet-i cereyanını kıyas et.

فيُفهم من هذه المحافظة التامة  bu kusursuz muhafazadan anlaşılır  أن لصاحب هذه الموجودات  bu mevcudatın sahibinin vardır  اهتماما عظيما  büyük bir ihtimamı  بانْضباط ما يجري في ملكه  mülkünde cereyan eden şeyleri zapt etme hususunda  وأن له نهايةَ دقةٍ  ve onun nihayet dikkati vardır  في وظيفةِ حاكميته  vazife-i hâkimiyetinde  وانتظاما تاما  ve tam bir intizamı vardır  في سلطنة ربوبيته  saltanat-ı rububiyetinde.

Bu kusursuz muhafazadan anlaşılır ki bu mevcudatın sahibinin, mülkünde cereyan eden şeyleri zapt etme hususunda büyük bir ihtimamı, vazife-i hâkimiyetinde nihayet dikkati ve saltanat-ı rububiyetinde tam bir intizamı vardır.

بحيث  öyle ki  يَكتب ويَسْتكتب  yazıyor ve yazdırıyor  أدنى حادثة  edna bir hadiseyi  وأهونَ عمل  ve en önemsiz bir ameli  وأقلَّ خدمة  ve en küçük bir hizmeti  ويأمر  ve emrediyor  بالأمر التكويني  tekvinî bir emirle  بأخذ صورةِ كل ما يجري في ملكه  mülkünde cereyan eden şeylerin tamamının suretini almayı  ويَحفظ ويستحفظ كلَّ فعل وعمل  ve her fiili ve ameli hıfzediyor ve hıfzedilmesini istiyor.

Öyle ki edna bir hadiseyi, en önemsiz bir ameli ve en küçük bir hizmeti yazıyor ve yazdırıyor. Tekvinî bir emirle, mülkünde cereyan eden her şeyin suretini almayı emrediyor. Ve her fiili ve ameli hıfzediyor ve hıfzedilmesini istiyor.

فهذه الحفيظية  bu hafîziyet  تُشير  işaret ediyor  بل تُصرِّح  belki ilan ediyor  بل تستلزم  belki istilzam ediyor (gerektiriyor)  المحاسبة  bir muhasebeyi.

Bu hafîziyet bir muhasebeye işaret ediyor, belki ilan ediyor, belki istilzam ediyor. 

وبالخاصة  ve bilhassa  في أعظم الأعمال  en büyük amellerde  وأهمها  ve en mühimlerinde  من أكرم المخلوقات  mahlukatın en keriminden  وأشرفها  ve en şereflisinden  أي الإنسانِ  yani insandan. 

Ve bilhassa mahlukatın en keriminden ve en şereflisinden yani insandan (sadır olan) en büyük ve en en mühim amellerde (bir muhasebeyi istilzam ediyor).     

İzah: Manalar açık olduğundan şerhine gerek duymuyor, mütalaa ve tefekkürünü sizlere havale ediyoruz. Hafîziyetin ahireti iktizası üzerine genel mütalaayı bu lâsiyyema bitince yapacağız.

Yazar: Sinan Yılmaz