60. Elbette o zaman şu meşhud hikmetin, şu görülen inayetin, şu görülen merhametin…
Lâsiyyemat mütalaasına kaldığımız yerden devam ediyoruz:
لَلزِم gerekir حينئذ o zaman إنكارُ هذه الحكمة المشهودة şu meşhud hikmetin inkârı وإنكار هذه العناية الْمُبصَرة ve şu görülen inayetin inkârı وإنكار هذه المرحمة المنظورة ve şu görülen merhametin inkârı وإنكار هذه العدالة الْمَرئِيّة ve şu görülen adaletin inkârı.
O zaman şu meşhud hikmetin, şu görülen inayetin, şu görülen merhametin ve şu görülen adaletin inkârı gerekir.
وللزم ve gerekir قبولُ كونِ صاحب هذه الأفاعيل الحكيمة الكريمة şu hakîm ve kerim fiillerin sahibinin olduğunun kabulü سفيها لعّابا وظالما غدارا oyuncu bir sefih ve gaddar bir zalim.
Ve şu hakîm ve kerim fiillerin sahibinin oyuncu bir sefih ve gaddar bir zalim olduğunun kabulü gerekir.
فيلزَم انقلابُ الحقائق بأضدادها ve hakikatlerin zıtlarına inkılabı gerekir وهو محال hâlbuki o muhaldir باتفاق جميع أهل العقل ehl-i aklın tamamının ittifakıyla غير السوفسطائي sofestai müstesna الذي o sofestai ki ينكر وجود الأشياء حتى وجودَ نفسه eşyanın varlığını hatta kendisinin varlığını inkâr ediyor.
Ve hakikatlerin zıtlarına inkılabı gerekir. Hâlbuki hakikatlerin zıtlarına inkılabı -eşyanın varlığını hatta kendisinin varlığını inkâr eden sofestai müstesna- ehl-i aklın tamamının ittifakıyla muhaldir.
İzah: İnkılab-ı hakaik: Hakikatlerin zıtlarına dönmesidir. Mesela bir ceylanın, ceylanlık vasıflarını bırakarak aslana dönmesi inkılab-ı hakaiktir. Yine bir elma ağacının, elma ağacı vasıflarını bırakarak ayva ağacına dönmesi inkılab-ı hakaiktir.
İnkılab-ı hakaik muhaldir ve imkânsızdır. Bir varlık kendi sıfatlarını bırakarak başka bir varlığa dönüşemez.
Şimdi bu hakikati Allahu Teâlâ hakkında ve kâinatta gözüken hakikatler üzerinde tefekkür edelim:
Şu âlemde hikmet, inayet, adalet ve rahmet hakikatleri vardır ve bunlar göz önünde cereyan etmektedir. (Bu hakikatler kendi makamlarında ispat edildiğinden bu kapıyı tekrar açmaya gerek duymuyoruz.)
Eğer ahiret gelmezse hikmet israfa, inayet istihzaya, adalet zulme, rahmet ve şefkat de merhametsizliğe inkılap eder. Bununla birlikte, bu fiillerin delaletiyle hakîm olan, muîn olan, adil olan, rahim ve rauf olan Allahu Teâlâ’nın -hâşâ yüz bin defa hâşâ- oyuncu bir sefih ve gaddar bir zalim olduğuna zehab edilir.
Hâlbuki inkılab-ı hakaik muhaldir. Bütün kemal sıfatlarla muttasıf olan Allahu Teâlâ’nın bu sıfatları bırakıp zıtlarıyla muttasıf olması mümkün değildir. Yine şu kâinatta gözüken hakikatlerin zıtlarına inkılabı muhaldir. Bu muhaliyet de ahiretin varlığını iktiza eder. Eğer ahiret inkâr edilirse, inkılab-ı hakaikin vukuunu kabul etmek lazım gelir. Yani:
1. Allah’ın bütün kemal sıfatlarının reddi,
2. Allah’ın bu kemal sıfatların zıtlarıyla muttasıf olduğunun kabulü,
3. Kâinatta gözüken hikmet, inayet, adalet ve rahmet gibi hakikatlerin inkârı,
4. Bu hakikatlerin zıtlarının varlığının kabulü lazımdır.
Bunları kabul edene de değil akıllı, insan dahi denmez!
Bu meseleyi Rahim isminin ahireti iktizası bahsinde detaylı bir şekilde işleyeceğiz. Bu makamda bu kadar yeter diyerek bahsi kapatalım.
Yazar: Sinan Yılmaz