27. Şüphesiz sanat itibarıyla ferdin kıymetinin son derece yüksek olmasıyla beraber…

Lâsiyyemat mütalaasına kaldığımız yerden devam ediyoruz:

وكذا  ve keza  إن نهاية الرخيصية والمبذولية  şüphesiz nihayet ucuzluk ve bolluk  مع غاية غلوّ قيمة الفرد  ferdin kıymetinin son derece yüksek olmasıyla beraber  باعتبار الصنعة  sanat itibarıyla  تختص  mahsus olur  بمَن  o zata  له غَناء بلا غاية  onun sonsuz zenginliği vardır  وخزائن بلا نهاية  ve nihayetsiz hazineleri vardır.

Ve keza, şüphesiz sanat itibarıyla ferdin kıymetinin son derece yüksek olmasıyla beraber nihayet ucuzluk ve bolluk, sonsuz zenginliği ve nihayetsiz hazineleri olan zata mahsustur.

İzah: Cenab-ı Hak her nevden milyonlar, milyarlar fert yaratmış; o fertlerin de her birini sanatına mazhar etmiş. Sanki o fert o nevin dünyadaki tek ferdiymiş gibi, bir sanata ve kıymete haiz olmuş. Son derece ucuzluk ve mebzuliyetle beraber sanatından hiçbir şey eksik olmamış. Mesela:

– Dünyanın zebra nüfusu 500 bindir. Bu çoklukla beraber hiçbir zebranın sanatında bir eksiklik, bir kusur ve bir noksanlık yoktur.

– Dünyanın tavuk nüfusu yaklaşık 24 milyardır. Bu çokluk ve bollukla beraber her bir tavuk sanat itibarıyla gayet kıymettardır.

– Dünyanın karınca nüfusu 1 ila 10 katrilyon arasındadır. Her birine aza ve cihazları takılmış; hiçbiri unutulmamış, karıştırılmamış ve tam bir hüsn-ü sanata mazhar olmuş.

– Dünyanın balık nüfusu 3.5 trilyondur ve 32 binden fazla balık türü vardır. Balıklar bu kadar çok olmakla beraber her bir ferdi sanat itibarıyla gayet kıymettardır.

– Dünyanın kuş nüfusu 50 milyardır ve 10 binden fazla kuş türü vardır. Bu kadar çok kuş vardır ama bu çokluk fertlerdeki sanatı eksiltmez. Her biri antika bir sanat eseridir.

– Dünyanın keçi nüfusu 860 milyondur. Keçiler bu kadar çoktur ancak her birinin kendine mahsus bir sanatı vardır. Çokluk sanatlarından hiçbir şey eksiltmemiştir.

– Dünyanın insan nüfusu 8 milyardır. Böyle bir kesret ve mebzuliyletle beraber her bir insan sanat itibarıyla gayet kıymettardır. Değil kendisi, her azası dünya kıymetindedir.

Misalleri çoğaltmak mümkün. İşin özü şu: Yaratılan varlıklar son derece fazladır. Bu fazlalık sebebiyle de bir ucuzluk vardır. Ancak bu ucuzluk ve fazlalık onların sanatından hiçbir şeyi eksiltmemiştir.

— Peki, bu neyi ispat eder?

Bu, Cenab-ı Hakk’ın sonsuz zenginliğini ve nihayetsiz hazinelerini ispat eder. Ve yine ispat eder ki: Zenginliği sonsuz olmayan ve nihayetsiz hazineleri bulunmayan, bu hakîmâne ve kerîmâne icada sahiplik iddiasında bulunamaz.

Söz odur ki ruha işleye, kalbe dokuna, akla nakşola, latifelere nüfuz ede… Üstad Hazretleri işte böyle konuşmuş. Bir cümle söylemiş, üzerinde bir saat tefekkür edilse elhak layıktır. Bizlerin izahla yapmaya çalıştığı şey sadece kapalı manayı şerh etmek ve meseleye bir pencere açmaktır. Pencereyi genişletmek ve âlemi o pencereden seyretmek sizin vazifeniz.

Yazar: Sinan Yılmaz