70. Bahusus gözle görülüyor ki bu âlemin sahibinin ve bu fiillerle onda tasarruf edenin…
Lâsiyyemat mütalaasına kaldığımız yerden devam ediyoruz:
ولاسيما ve bahusus أن لصاحب هذا العالم bu âlemin sahibinin vardır والمتصرِّف فيه ve onda tasarruf edenin بهذه الأفعال bu fiillerle سخاوةً وَجُودا عظيما sehaveti ve büyük bir cûdu وخزائنَ مشحونة ve dolu hazineleri…
Ve bahusus (gözle görülüyor ki) bu âlemin sahibinin ve bu fiillerle onda tasarruf edenin, sehaveti ve büyük bir cûdu ve dolu hazineleri vardır.
İzah: Sehavet ve cûd lafızları “cömertlik” manasındadır. Aralarında şöyle bir mana farkı vardır:
Cömertliğin sehavet, cûd ve îsâr olarak başlıca üç derecesi bulunur. Bir kimsenin, elindeki imkânların en çok yarısını başkasına ikram etmesine sehavet denir. Çoğunu vermesine cûd denir. İmkânlarının tamamını başkaları için kullanmasına ise îsâr denir. (Kuşeyrî, II, 502)
Tabii bu ifadeler Allah hakkında mecazdır. Çünkü Allahu Teâlâ’nın zenginliği sınırsız ve hazineleri hadsizdir; yarısından, azından veya çoğundan bahsedilemez. Sınırsız bir şey bölünemez ve parçalara ayrılamaz.
Buradaki “cûd” ifadesi ya tekit için gelmiştir ya da sehavet ile “az ikram”, cûd ile ise -sehavete kıyasla- “daha çok ikram” kastedilmiştir.
ومن ظرائف ظروف تلك الخزائن ve şu hazinelerin zarflarının zeraifindendir (zarif şeylerindendir) هذه الشموسُ المملوءةُ من الأنوار nurlarla dolu bu güneşler وهاتيك الأشجارُ المشحونة من الأثمار ve işte meyvelerle doldurulmuş şu ağaçlar.
Nurlarla dolu bu güneşler ve işte meyvelerle doldurulmuş şu ağaçlar, şu hazinelerin zarflarının zeraifindendir.
İzah: O sultanın nimetlerle dolu hazineleri var. Her bir hazine bir zarf hükmünde olup içinde hadsiz nimeti barındırıyor. Bu zarfların büyüklüğünü ve içindeki nimetlerin çokluğunu şununla anlayalım ki:
Nurlarla dolu güneşler ve meyvelerle doldurulmuş ağaçlar o zarfların zeraifindendir. Yani zarf hükmündeki o hazinelerde hadsiz zarif nimetler var. Güneşler ve ağaçlar o zeraiften sadece bir numunedir. Varın hazinelerin haşmetini siz düşünün…
Yazar: Sinan Yılmaz