22. Aklı bozulmayan bir şahıs teemmülü neticesinde anlar ki mesela bal arısını pek çok şeylere fihriste yapan.

Lem’alar mütalaasına kaldığımız yerden devam ediyoruz:

Evet, aklı bozulmayan bir şahıs, teemmülü neticesinde anlar ki mesela bal arısını pek çok şeylere fihriste yapan… (Mesnevi-i Nuriye, Lem’alar)

(Teemmül: Etraflıca düşünmek )

Üstad Hazretleri bu bölümde beş cümle zikrediyor ve sonunda diyor ki: “Bunları yapan ancak ve ancak her şeyi yaratan Allah olabilir.”

Bu dersimizde bu beş cümleden sadece birinci cümleyi mütalaa edeceğiz. Birinci cümlemiz bal arısının pek çok şeylere fihriste olmasıdır.

Fihriste: Bir kitabın içindekiler bölümüdür.

Kâinata bir kitap nazarıyla bakarsak, içindekiler bölümü bal arısında yazılmıştır. Bal arısında yazıldığı gibi, her bir canlı mahlukta da yazılmıştır.

Bundan şöyle bir delile gideceğiz:

Kitap kiminse içindekiler bölümünün yazıldığı sayfa onundur. Zaten içindekiler yazısını ancak kitabı yazan yazabilir.

— Kitapta ne olduğunu bilmeyen içindekiler bölümünü yazabilir mi?

Hayır, yazamaz!

O zaman diyebiliriz ki: Kitabın sahibini ispat ettiğimizde içindekiler bölümünün sahibini ispata ihtiyaç yoktur. Ya da tam tersi, içindekiler bölümünün sahibini ispat ettiğimizde kitabın sahibini ispata ihtiyaç yoktur.

Aynen bunun gibi, kâinatın sahibi olarak Allah’ı ispat ettiğimizde, fihriste hükmünde olan bal arısının veya başka bir canlının sahibini ispata ihtiyaç yoktur. Ya da tam tersi, fihriste hükmündeki bal arısının sahibi olarak Allah’ı ispat ettiğimizde, kâinatın sahibini ispata ihtiyaç yoktur. Zira kâinat kiminse bal arısı onundur ve bal arısını kim yaratmışsa kâinatı dahi o yaratmıştır.

Şimdi gelelim, bal arısının pek çok şeylere fihriste olması meselesine:

Şu âlemde ne varsa küçük bir mikyasta bal arısında da vardır.

– Mesela bütün canlılarda yüz vardır. Bal arısının da yüzü vardır.

– Canlılarda göz vardır, bal arısının da gözü vardır.

– Canlılarda ağız vardır, bal arısının da ağzı vardır.

– Canlılarda mide vardır, bal arısının da midesi vardır.

– Bir kısım canlılarda kanat vardır, anten vardır; bunlar bal arısında da vardır.

Âdeta bal arısı canlı varlıklara bir fihriste olmuş, hayat sahiplerinde ne varsa aynısı bal arısında yazılmıştır.

Hani bir kitabın içindekiler bölümünü okur ve kitap hakkında bir bilgiye sahip olursunuz ya, aynen bunun gibi, hiçbir canlı varlık görmeyen bir insan bal arısını incelese ve sonra o kişiye, “Diğer canlılar hakkında konuş, bize onları anlat.” denilse, eğer bal arısı fihristini iyi mütalaa etmişse yaratılan diğer canlı varlıkları bize tarif eder. Belki şekillerini çizemez; ama hangi azaları, cihaz ve duyguları olduğunu tahmin eder.

Biraz daha geniş fikri varsa sadece canlıları değil, âlemi bize tarif eder. Mesela der ki:

— Bu bal arısının bir ruhu var. Bu ruh ruhlar âleminden ona gelmiş olmalı. Demek, bu kâinatın bir yerinde âlem-i ervah var.

— Yine bu bal arısında bir hafıza var. Demek, daha büyük bir mikyasta her şeyin kaydedildiği bir levh-i mahfuz var. Bu hafıza levh-i mahfuzun küçük bir misalidir.

— Yine bu bal arısının vücudunda demir, çinko, bakır gibi elementler var. Demek, bu âlemde hem bunlar hem de daha başka elementler var…

İşte bunlar gibi kıyaslamalarla, iyi bir tefekkürü varsa ve bal arısı fihristini iyi okumuşsa birçok âlemin varlığını keşfeder. Ve sonunda da der ki:

— Bal arısını kim yazmışsa, şu kitab-ı kâinatın bütün bablarını, sayfalarını, cümle ve kelimelerini de o yazmıştır. Çünkü kâinat kitabında ne varsa bal arısı ona bir fihriste olmuş. Kâinat başkasının, bal arısı başkasının olamaz!

Bu bölümde beş cümle var demiştik ve birinci cümlenin mütalaasını tamamladık. İkinci cümleyi bir sonraki derste mütalaa edeceğiz. Bu dersimizde şu cümleyi anlamaya çalıştık:

Evet, aklı bozulmayan bir şahıs teemmülü neticesinde anlar ki mesela bal arısını pek çok şeylere fihriste yapan… (Mesnevi-i Nuriye, Lem’alar)

Yazar: Sinan Yılmaz