2. “Şer’an koca, karıya küfüv olmalı.” ifadesinde “küfüv olma” ile ne kastedilmiştir?

Soru: “Şer’an koca, karıya küfüv olmalı.” ifadesinde “küfüv olma” ile ne kastedilmiştir?

El-cevap: Risale-i Nur Külliyatı bir çok ilmin hülasasını kendinde cemetmiştir. Bundan dolayıdır ki her okuyan istifadeden hâli kalmasa da bazı bölümleri anlayabilmek için ilgili ilmi bilmek gerekir. Kişinin diğer ilimlere vukufiyeti nispetinde Risale-i Nur’dan nasibi ziyadeleşmektedir.

Bazen okuyup geçtiğimiz yerde çok farklı bir bilgi vardır. Ancak biz o ilme vakıf olmadığımız için okuduğumuz yerden o hisseyi alamayız. Bu dersimizde bu duruma bir örnek vereceğiz. Üstadımız Lem’alar’da şöyle diyor:

Şer’an koca, karıya küfüv olmalı. Yani birbirine münasip olmalı. Bu küfüv ve denk olmak en mühimi diyanet noktasındadır. (24. Lem’a)

Fıkıh ilmini bilmeyen birisi bu cümleyi hakkıyla anlayamaz. Üstadımız dedi ki: “Şer’an koca, karıya küfüv olmalı.” Erkeğin kadına küfüv yani denk olması fıkhi bir meseledir. Meseleyi anlattığımızda, “Vay be! Risale-i Nur’da ne hazineler var ama farkına varamıyoruz.” diyeceksiniz.

Şafiî mezhebinde kadın kendini evlendiremez. Kadını ancak velisi evlendirebilir. Hanefi mezhebinde ise kadın kendini evlendirebilir. Velinin bu nikâhı engelleme hakkı yoktur. Ancak şeriat veliye bir hak tanımıştır. Bu hak şudur: Eğer erkek kadına denk değilse veli nikâhı feshedebilir.

Bu hakkın veliye verilme sebebi onun izzet ve şerefini korumak içindir. Ola ki kız, velisinin izzetini zayi edecek biriyle evlenirse veli bu nikâhı feshedebilsin, izzetini ve şerefini koruyabilsin.

Nikâhta denklik nikâhın sıhhat şartı değil, geçerlilik şartıdır. Yani denklik olmasa da nikâh geçerlidir. Ancak velinin fesih hakkı vardır. Veli nikâhı kabul ederse nikâh devam eder. Veli “Kabul etmiyorum.” derse nikâh fesholur. Velinin fesih hakkı da çocuk olana kadar devam eder. Çocuk olduktan sonra veli artık nikâhı feshedemez.

— Peki, bu denklik nedir?

Bu denklik erkeğin kadına denk veya üstün olmasıdır. Altı hususta erkeğin kadına denk veya üstün olması aranır. Eğer bu altı husustan birinde erkek kadına denk değilse kadının velisi dilerse nikâhı feshedebilir. Denklik şu hususlarda aranır:

1. Hürriyette denklik: Hür bir kadın köleye denk değildir. Eğer hür bir kadın köleyle evlenirse velinin bu nikâhı feshetme yetkisi vardır.

2. Nesepte denklik: Peygamber Efendimiz (a.s.m.)’ın soyundan gelen bir kadın o soydan gelmeyen bir erkeğe denk değildir. Eğer Efendimiz (a.s.m.)’ın soyundan gelen bir kadın o soydan gelmeyen bir erkekle evlenirse velinin bu nikâhı feshetme yetkisi vardır.

3. İslam’da denklik: Anne-babası Müslüman olan bir kadın sadece kendisi Müslüman olan bir erkeğe denk değildir. Eğer anne-babası Müslüman olan bir kadın sadece kendisi Müslüman olan bir erkekle evlenirse velinin bu nikâhı feshetme yetkisi vardır.

4. Takvada denklik: Mesela namaz kılan bir kadın namaz kılmayan bir erkeğe denk değildir. Eğer takva sahibi bir kadın takvası olmayan bir erkekle evlenirse velinin bu nikâhı feshetme yetkisi vardır.

5. Meslekte denklik: Mesela babası âlim olan bir kadın, toplumda küçümsenen bir mesleğe sahip olan erkeğe denk değildir. Bu, insanları küçümsemek gibi algılanmamalıdır. Ancak herkes de bilir ki bazı örflerde bu denklik bir şeref meselesidir. Bu sebeple, şeriat veliye bu durumda nikâhı feshetme yetkisi vermiştir.

6. Malda denklik: Eli dar ve fakir olan bir erkek zengin bir kadına denk değildir. Bazı Hanefi âlimleri bu maddeyi bir aylık nafakaya güç yetirmekle sınırlı tutmuştur.

Daha önce ifade ettiğimiz gibi, denklik nikâhın sıhhat şartı değil, geçerlilik şartıdır. Denklik olmasa da nikâh kıyılabilir. Ancak kızın velisi nikâhı onaylamazsa nikâh fesholur.

Şimdi, Üstadımızın ifadesine bir daha bakalım. Üstad Hazretleri diyor ki:

Şer’an koca, karıya küfüv olmalı. Yani birbirine münasip olmalı. Bu küfüv ve denk olmak en mühimi diyanet noktasındadır. (24. Lem’a)

Üstadımızın “diyanet noktası” dediği “takvada denklik”tir. Bu, altı denklik maddesinin en önemlisidir.

Gördünüz mü fıkıh ilmi bilgisiyle cümleye baktığımızda karşımıza farklı bir şey çıktı? Fıkıh ilmini bilmeyen birisiyse Üstadımızın bu cümlesini hakkıyla anlayamaz. Bu durumda şu ortaya çıkıyor:

Birikimi ve bilgisi olan ağabeyler bu gibi yerleri kendi ilmî birikimleriyle izah etmeli ve okuyucuların istifadesinin ziyadeleşmesine hizmet etmelidir. İnanın, Risale-i Nurlarda böyle yüzlerce yer var. Bazı kardeşlerimiz izah yapanları tenkit ediyor. Burada yapılan, Risalelerin daha iyi anlaşılması için meseleye bir mercek tutmaktır. Arkada görünen yine şeriat ilimleriyle dolu olan Risale-i Nur’dur.

Yazar: Sinan Yılmaz