23. (Bu Kur’an) birbirinden farklı emarelerden tevellüd eden bir hads-i sadık ile meleklerin…

Katre mütalaasına devam ediyoruz:

مقبول الملك والإنس والجان  meleklerin, insanların ve cinlerin makbulüdür  بالحدس الصادق  hads-i sadık ile  المتولدِ من تفاريق الأمارات  birbirinden farklı emarelerden tevellüd eden.

(Bu Kur’an) birbirinden farklı emarelerden tevellüd eden bir hads-i sadık ile meleklerin, insanların ve cinlerin makbulüdür.

İzah: Hadsin ne olduğu hakkında farklı izahlar yapılmış. Mesela:

Kelamcılara göre hads, aklî öncüllerden sonuçlara süratle intikal veya basit bir müşahede ile sonuca ulaşmak ya da öncülle sonucun aynı anda zihne gelişidir.

İbni Sina’ya göre hads, insanda kuvve halinde bulunan vasıtasız öğrenme gücüdür.

Bir kısım âlime göre ise hads, keşf ve ilham mertebelerinin en aşağısıdır.

İşte Kur’an, farklı emarelerden tevellüd eden bir hads-i sadık ile meleklerin, insin ve cinnin makbulüdür.

Buradaki “farklı emareler” ifadesiyle, Kur’an’ın makbuliyetine delalet eden bütün deliller kastedilmiştir. Mesela bir âmînin Kur’an’ı dinlerken hoşlanması ve Kur’an tilavetinin ona lezzet vermesi, Kur’an’ın makbul-ü melek ve ins ve cânn olduğuna bir emaredir.

المؤيَّد  teyid edilmiştir  بالدلائل العقلية  akli delillerle  باتفاق العقلاء الكاملين  kâmil akıl sahiplerinin ittifakıyla  المصدَّق  tasdik edilmiştir  بشهادة الفطرة السليمة عن الأمراض  hastalıklardan selim olan fıtratların şehadetiyle  باطمئنان الوجدان  vicdanların itminanıyla.

Kâmil akıl sahiplerinin ittifakıyla akli delillerle teyid edilmiştir. Vicdanların itminanıyla, hastalıklardan selim olan fıtratların şehadetiyle tasdik edilmiştir.

İzah: Kur’an’ın bütün hükümleri, bütün emir ve yasakları, kâmil akıl sahipleri (allameler, müçtehidler, müfessirler vs.) tarafından akli delillerle ispat edilmiştür. Yine bu hükümlerin hakkaniyeti bozulmamış selim fıtratlar tarafından -vicdanların itminanıyla- tasdik edilmiştir.

Ayrıca Kur’an’daki emir ve yasakların hikmetine dair özel eserler telif edilmiştir. Faizin haram olmasındaki hikmetten tutun zekâtın farziyetindeki hikmete, içkinin haram olmasındaki hikmetten tutun taaddüd-ü zevcattaki hikmete kadar, Kur’an’ın bütün emir ve yasaklarındaki hikmetler akli delillerle izah edilmiştir.

Tabii kişinin fıtratı bozuksa ne kadar da anlatsanız onun fikri değişmez. Bizim sözümüz selim fıtrat sahiplerinedir ki onlar bu hükümlerin hakkaniyetine şehadet ederler.

Yazar: Sinan Yılmaz