13. Tembih – 2. Ders

أيها القارئ  ey okuyucu  لا تحسبن  sakın zannetme  براهين التوحيدِ  tevhidin burhanlarını  ومَظاهره  ve emarelerini  في الباب الاوّل  birinci babdaki  يُغني بعضُها عن بعض  birbirinin yerini alır  مطلقًا  mutlak bir surette. 

Ey okuyucu! Sakın birinci babdaki tevhidin burhanlarını ve emarelerini, mutlak bir surette birbirinin yerini alır zannetme!

İzah: Burhan, kişiyi tasdike veya ilzama götüren şeydir. Emare ise tasdik ve ilzama götürmeyip, kanaat veren şeydir. Ya da şöyle ifade edebiliriz: Burhan, kopmaz bir urgandır. Emare ise tek başına kaldığında kopabilen bir iptir.

Tevhidin burhanları ve emareleri vardır. Mesela intizam delili burhandır. Hayat verme delili burhandır. Suret verme delili burhandır. Bunların her biri tek başına kişiyi tasdike götürür veya ilzama mecbur eder.

Bunların yayında bir de tevhidin emareleri vardır. Emareler burhanlara kıyasla daha zayıf ve ispat ciheti daha sönüktür.

“Birinci babda” ifadesiyle Katre Risalesi’nin Birinci Babı kastedilmiştir. Bu babda Allah’ın vücub-u vücudu ve vahdeti kati delillerle ispat edilmiştir.

Bu babı okuyan kimsede şöyle bir his uyanabilir: Bu kadar çok delile ne gerek var? Bunlardan bir tanesi bile Allah’ın varlığını ve birliğini ispat için kâfidir. Bu kadar delil fazla olmuş; bir delil hepsinin yerini tutar…

İşte Üstad Hazretleri böyle düşünen kimseye diyor ki: Sakın birinci babdaki tevhidin burhanlarını ve emarelerini, mutlak bir surette birbirinin yerini alır zannetme!

Niçin zannedilmemesi gerektiğini Üstadımız şöyle beyan ediyor:

اذ  çünkü  شاهدتُ  ben bizzat gördüm  الاحتياج  ihtiyacı  الى كل واحدٍ  her birine  في مقام مخصوص  mahsus bir makamda.

Çünkü ben her birine mahsus bir makamda ihtiyacı bizzat gördüm.

اذ  çünkü  قد تُلجئ  bazen mecbur edebilir  الحركةُ الجهادية  cihadî hareket  الى موقعٍ  bir mevkie  لا بد  gerekir للخلاص  halas için  من فتح بابٍ  bir kapı açmak  في ذلك الموقعِ  o mevkide.

Çünkü cihadî hareket bazen bir mevkie mecbur edebilir ki halas için o mevkide bir kapı açmak gerekir.

إذ  çünkü  لا يتيسر  kolay olmaz  في ذلك الآن  o anda  التحولُ  dönmek  الى الابواب الأُخَرِ  diğer kapılara  المفتوحة  açılmış (açık).

Çünkü o anda diğer açık kapılara dönmek kolay olmaz.

İzah: Üstad Hazretleri birinci babdaki delilleri -metnin devamında da geleceği gibi- nefsiyle olan mücadelesi hengâmında kaydediyor. Bu nefsî cihadında nefsini püskürttükçe ilerliyor ve her aşamada bir mübareze gerçekleşiyor. İleriki mevkilerde gerçekleşen mübarezelerde yeni deliller gerekip, önceki mevkilerde gösterilen delillere dönmek mümkün olmuyor. Yani her mevkide bir delille tevhide yeni bir kapı açıyor; önceden açılmış kapılara bir daha dönmüyor.

Belki hadise şöyle gerçekleşiyor:

Nefis, Üstad Hazretlerinin karşısına dikiliyor ve diyor ki: Bak, burada bir nizamsızlık var. Eğer Allah olsaydı bu karışıklık olmazdı.

Üstad Hazretleri onun bu vesvesesine karşı intizam delilini söylüyor ve nefsi susturuyor.

Üstad Hazretleri ilerliyor ve başka bir mevkide nefis karşısına yine dikiliyor ve şöyle diyor: Bak, bu varlıklar ölü doğuyor. Eğer Allah olsaydı onlar ölü doğmazdı.

Üstad Hazretleri bu sefer de nefse hayat verme hakikatini gösteriyor ve nefsi susturup kaçırtıyor.

Bu sefer nefis başka bir mevkide Üstad Hazretlerinin karşısına yine dikiliyor ve şöyle diyor: Bak, bu âciz ve fakir mahluklar açlıktan ölüyor. Eğer Allah olsaydı onlar açlıktan ölmezdi.

Üstad Hazretleri nefsin bu vesvesesine karşı rezzakiyet hakikatini gösteriyor ve nefsi yine ilzam ediyor.

İşte birinci babda zikredilen bütün deliller, nefisle böyle bir mübareze esnasında zikrediliyor. Üstad Hazretleri -bizler yaralanmayalım diye- nefsin vesvese ve itirazlarını kaydetmeyip sadece cevapları zikirle yetiniyor.

Demek, her bir delil, kendine mahsus bir mevkide gösterilip, nefsin bir vesvese ve itirazına cevap olarak veriliyor. Bu sebepten dolayı da bir delil diğer bir delilin yerini alamıyor.

Yazar: Sinan Yılmaz